در این مقاله قصد داریم به پاسخ سوالاتی از قبیل پسماند چیست و چه انواعی دارد؟ منظور از مدیریت پسماندها چیست؟ هزیته های مدیریت، پسماند بپردازیم.در ادامه با ما همراه باشید.
پسماند چیست؟
پسماند یا زباله به مجموعه ای از مواد گفته می شود که مورد استفاده قرار گرفته اند و کارایی و ارزش اقتصادی خود را از دست داده اند. در بند ب ماده 2 قانون مدیریت پسماند مصوب سال 1383 مجلس شورای اسلامی پسماند به مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب ) گفته می شود که به طور مستقیم و غیرمستقیم حاصل از فعالیت انسان بوده و از نظر تولیدکننده زائد تلقی می شود.
پسماند ها از جنبه های مختتلف قابلیت دسته بندی دارند یکی از مهمترین دسته بندی های آن به صورت پسماند های تر و خشک می باشد.
- پسماند تر : آن دسته از زباله های فاسد شدنی و قابل تجزیه می باشند که به راحتی و طی مدت کوتاه تری توسط باکتری ها تجزیه می شوند و برای تولید انرژی یا تولید کود کمپوست مورد استفاده قرار می گیرند. از جمله پسماندهای تر می توان به برنج، پوست تخم مرغ، پوست میوه و… اشاره کرد.
- پسماند خشک : زباله های خشک معمولا دیرتر فاسد می شوند و قابلیت بازیافت بیشتری دارند، از جمله زباله های خشک می توان به ضایعات آهنی، فلزی، کاغذی و … اشاره کرد.
دسته ی دیگری که می توان برای انواع پسماندها معرفی کرد به شرح زیر است:
- پسماند خانگی : به کلیه ی پسماندهایی گفته می شود که به طور معمول از فعالیت های روزمره انسان ها تولید می شوند، از قبیل زباله های خانگی و نخاله های ساختمانی.
- پسماندهای پزشکی (بیمارستانی) : به تمامی پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستان ها، مراکز بهداشتی و درمانی، آزمایشگاه های تشخیص طبی گفته می شود. سایر پسماندهای خطرناک بیمارستانی از شمول این تعریف خارج است.
- پسماندهای ویژه : به کلیه پسماندهایی گفته می شود که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیت، بیماریی زایی، منفجره بودن،خورندگی و مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز دارد.
- پسماندهای کشاورزی : به پسماندهای ناشی از فعالیت های تولیدی در بخش کشاورزی گفته می شود از قبیل فضولات، لاشه حیوانات، محصولات کشاورزی فاسد یا غیر قابل مصرف.
- پسماندهای صنعتی : به کلیه پسماندهای ناشی ار فعالیت های صنعتی و معدنی و پسماندهای پالایشگاهی صنایع نفت و گاز و نیروگاهی گفته می شود. از قبیل براده ها و لجن های صنعتی.
مدیریت پسماند :
به مجموعه ای از فعالیت هایی که برای برنامه ریزی، سازماندهی، مراقبت و عملیات اجرایی مربوط به تولید، ذخیره سازی، جمع اوری، حمل، دفع مطرح می کنند. این عناصر به صورت مستقیم و غیر مستقیم با یکدیگر در تعامل می باشند، به طوری که هر تغییری در هریک از این تشکیلات، بر سایر عناصر مدیریت تاثیر گذاشته و از آن تاثیر می گیرد. پس از شناسایی ارتباط و تعامل هریک از این اجزا در مدیریت مواد زائد جامد بسیار مهم است. بطور خلاصه هر یک از این اجزا را می توان به صورت زیر شرح داد:
تولید:
تولید اولین و مهمترین عنصر در مدیریت مواد زائد جامد می باشد. این عنصر با توجه به تعریف پسماند و نام آن را بر اساس فعالیت های انسان و حیوان که سبب ایجاد مواد بلا استفاده می شود استوار است.منابع تولید پسماند شهری متفاوت می باشند. به طور خلاصه می توان تولیدکنندگان مختلف پسماند را به دو دسته عمده تقسیم کرد که عبارتند از تولید کنندگان پسماند خانگی و تولیدگان پسماند غیر خانگی که شامل واحدهای صنفی ، آموزشی، فرهنگی، تعمیرگاه ها،واحدهای تولیدی، خدماتی و … می شوند.
ذخیره سازی:
به نگهداری موقت زباله در محل تولید به وسیله مصرف کنندگان برای انتقال به مراکز نهایی بازیافت یا دفن، ذخیره سازی گفته می شود. به طور معمول ذخیره سازی زباله در منازل و بوسیله خانوارها در داخل مخازنی خواهد بود که برای این منطور تهیه شده اند.
جمع آوری:
مجموعه عملیاتی است که از برداشت زائدات از محل های ذخیره سازی آغاز شده و با تخلیه آن در خودروهای بزرگتر برای حمل به مراکز دفع و یا پردازش خاتمه می یابد.
انتقال :
در شهر تهران و بسیاری از شهرهای دیگر انتقال زباله به محل های دفع و پردازش به صورت متمرکز انجام می شود به این معنا که برای کاهش بار ترافیکی در مبادی پذیرنده کاهش هزینه های حمل کاهش تعداد خودروهای مورد نیاز برای حمل پسماند و غیره پسماند جمع آوری شده بوسیله ی خودروهای جمع آوری در محل های مشخصی به خودروهای بزرگتر که ظرفیت حمل بیشتری دارند تخلیه می شوند و بوسیله ی این خودروها به مبادی پذیرنده ارسال خواهند شد. عملیات انتقال پسماند از ایستگاه های بارگیری و انتقال به مراکز دفع و پردازش نیز حمل پسماند نام دارد.
پردازش:
به تمامی فعالیت ها و عملیاتی که بر روی پسماندها برای بازیافت یا دفع مناسب و بی خطر کردن آن انجام می شود پردازش می گویند. پردازش به تولید کمپوست، استحصال مواد ارزشمند و انرژی،تولید سوخت و سایر مواد منجر می شود.
دفع:
شامل معدوم کردن از راه سوزاندن یا دفن زائدات غیرقابل استفاده است. دفن پسماند نیز اغلب در سلول های دفن مهندسی بهداشتی صورت می گیرد و خروجی های مایع و گاز آن تحت کنترل قرار می گیرند.
هزینه های مدیریت پسماند:
برنامه ریزی مدیریت پسماند نیازمند پیش بینی هزینه های آتی برای انواع جایگزین های مورد نظر در طول عمر پروژه -15 تا 20 سال – می باشد. این کار اغلب سخت و دشوار است ، چرا که لازم است فرضیات بسیاری در خصوص میزان تسهیلات، سود و نرخ تورم، دستمزد نیروی کار و هزینه های نگهداری، وجود بازار فروش محصولات و در آمدهایی که در طی مدت اجرای پروژه قابل استحصال است، درنظر گرفته شود. اگر تولیدکنندگان عمده ی پسماند به سیستم ملحق و یا از آن جدا شوند هزینه های واحد برای دفع یا پردازش پسماند و مواد باقیمانده بطور کلی تغییر خواهد کرد. عوامل دیگری همچون تغییر در آیین نامه ها نیز ممکن است به شدت روی هزینه ها تاثیر بگذارند. علی رغم تمامی ابهامات فوق الذکر، مدیریت بهینه پسماندها نیازمند برنامه ریزی و تصمیم گیری صحیحی مبتنی بر هزینه های منطقی می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سرمایه گذاری پسماند می توانید مقاله سرمایه گذاری در مدیریت پسماند سایت ما را مطالعه فرمایید.